Κρόκος Κοζάνης

Κρόκος Κοζάνης! ένα θαύμα της φύσης

Oι ωφέλιμες ιδιότητες και η ποιότητα του πρωταγωνιστικού συστατικού -ο κρόκος Κοζάνης θεωρείται η κορυφαία ποιότητα του πολύτιμου καρυκεύματος παγκοσμίως- καθώς και ο μοναδικός χαρακτήρας των συνταγών αναγνωρίστηκαν με το Βραβείο Ανώτερης Γεύσης του Διεθνούς Ινστιτούτου Γεύσης & Ποιότητας [InternationalTaste & QualityInstitute -iTQi], ενός από τους πιο αξιόπιστους φορείς στη βιομηχανία Τροφίμων & Ποτών. Παράλληλα, το βιολογικό Ρόφημα με κρόκο Κοζάνης & Φασκόμηλο απέσπασε ένα ακόμα χρυσό αστέρι, απόδειξη της ποιότητας και ιδιαιτερότητάς του, στο πλαίσιο των βρετανικών GreatTasteAwards 2010. Οι παραπάνω διακρίσεις επιβεβαιώνουν την υπεροχή των συγκεκριμένων προϊόντων –των πρώτων βιολογικών αφεψημάτων παγκοσμίως που συνδυάζουν το μοναδικό βιολογικό κρόκο Κοζάνης με επιλεγμένα βότανα.

Ο κρόκος είναι το ακριβότερο μπαχαρικό στον κόσμο, λόγω της απαιτητικής και χειρωνακτικής διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας του φυτού. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρειάζονται περίπου 150.000 άνθη κρόκου για ένα κιλό αποξηραμένων στιγμάτων του. Οι ευεργετικές ιδιότητές του σύμφωνα με την παραδοσιακή ιατρική, όπως η αντισηπτική, η αντισπασμωδική και η χωνευτική δράση, έχουν πλέον επιβεβαιωθεί επιστημονικά. Νέες μελέτες απέδειξαν, παράλληλα, ότι τα στίγματα του κρόκου διαθέτουν ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, που προστατεύουν ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, ενώ συγκλίνουν προς το συμπέρασμα ότι βελτιώνουν και τη μνήμη.

Η διαδικασία της συλλογής του κρόκου είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα και απαιτητική, γεγονός που δικαιολογεί το υψηλό κόστος του. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρειάζονται περίπου 150.000 άνθη κρόκου και ισάριθμες επικύψεις για ένα κιλό τελικού προϊόντος, το οποίο αποτελείται αποκλειστικά και µόνο από τα ξερά στίγματα του άνθους.

Κάθε φθινόπωρο και για διάστημα περίπου τριών εβδομάδων, χιλιάδες στρέμματα στα χωριά γύρω από την Κοζάνη χρωματίζονται ιώδη από τα πέταλα του κρόκου. Τα μεγάλα κοφίνια πρέπει να γεμίσουν µε το ‘χρυσάφι της ελληνικής γης’ πριν βραδιάσει, γιατί το λουλουδάκι του κρόκου μαραίνεται πολύ γρήγορα. Στο τέλος της ημέρας τα κροκοχώραφα φαντάζουν πια ‘γυμνά’, όμως το επόμενο πρωί έχουν πάλι τη μαγευτική όψη μιας μοβ θάλασσας – ένας ‘κύκλος’ που κλείνει με το πέρας 20 ημερών περίπου.

Στη συνέχεια στην οικεία του κάθε παραγωγού, τα άνθη τοποθετούνται λίγα – λίγα πάνω σε µια περιστρεφόμενη πλάκα και µε τη βοήθεια ενός ρεύματος αέρα τα πέταλα ξεχωρίζουν από τους στήμονες και τα στίγματα. Ακολουθεί η ξήρανση των στιγμάτων, εργασία που απαιτεί μεγάλη πείρα, προσοχή και τέχνη, προκειμένου ο κρόκος να ξεραθεί φυσιολογικά και να διατηρήσει αναλλοίωτες όλες τις πολύτιμες ιδιότητές του. Μέσα στο χειμώνα, κατά το τελευταίο στάδιο, οι γυναίκες διαχωρίζουν υπομονετικά τους στήμονες από τα στίγματα και απομακρύνουν τις ξένες ύλες, μέχρι που το προϊόν είναι πλέον έτοιμο να παραδοθεί στον Αναγκαστικό Συνεταιρισµό Κροκοπαραγωγών Κοζάνης. Από το 1992 ο Ελληνικός Κρόκος Κοζάνης βρίσκεται στο μητρώο των Προστατευομένων Ονομασιών Προέλευσης.

   Η Ιστορία

Η ‘αφετηρία’ καλλιέργειας του κρόκου τοποθετείται χρονικά πριν περισσότερα από 3.000 χρόνια.

Στη Μινωική Κρήτη το πανέμορφο άνθος του κρόκου αποτελούσε σύμβολο της Μεγάλης Θεάς της Φύσης και η συλλογή του γινόταν με τελετουργικό τρόπο. Ξακουστή είναι μία τοιχογραφία από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης που χρονολογείται περί τα μέσα της 2^ης χιλιετίας π.Χ., στην οποία απεικονίζονται πολύχρωμα ντυμένες νεαρές να γεμίζουν τα καλάθια με κρόκο. Οι αρχαίοι λαοί της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων αρωματοποιών της Αιγύπτου, ιατρών της Γάζα, κατοίκων της Ρόδου, αλλά και εταίρων, χρησιμοποιούσαν το σαφράν σε αρώματα, αλοιφές, ποτ πουρί, μάσκαρα και θεραπευτικά σκευάσματα. Η κύρια χρήση του κρόκου στην αρχαιότητα ήταν στην ιατρική και ο Ιπποκράτης το συνιστούσε τόσο για την αντιμετώπιση παλαιών και πρόσφατων τραυμάτων, όσο και άλλων νοσημάτων.

Στη Βυζαντινή εποχή, ο κρόκος αρχίζει να ‘συμμετέχει’ και στη μαγειρική, κερδίζοντας ήδη από εκείνα τα χρόνια, τη φήμη ενός πολύτιμου, ευγενούς αρτύματος που χαρίζει μοναδικό άρωμα, χρώμα και γεύση σε πλήθος εδεσμάτων, όπως ψαρόσουπες, σάλτσες, ζυμαρικά, αρτοσκευάσματα και γλυκίσματα.